8 Ağustos’ta, saniyenin neredeyse algılanamayan bir bölümü için, Kuzey Kaliforniya’daki bir hükümet tesisindeki devasa lazerler, insan saçından küçük bir sıcak noktada güneşin enerjisini yeniden oluşturdu. Sonuç, birçok enerji ve çevresel zorluk için uzun zamandır aranan bir ilaç olan nükleer füzyon arayışında ileriye doğru atılmış önemli bir adımdır.
Deney, San Francisco Körfezi metro kompleksinin doğu ucundaki Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı kampüsündeki Ulusal Ateşleme Merkezindeki üç futbol sahası büyüklüğünde bir alanda gerçekleşti. Oradaki güçlü lazerler, bir küçük hedefe odaklandı ve 10 katrilyon watt’tan fazla güç üreten bir reaksiyon gerçekleşti. Dikkat çekici bir şekilde, bu rakam, herhangi bir anda Dünya yüzeyine çarpan tüm güneş ışığının toplam enerjisinin yaklaşık %6’sıdır, ancak güçlü patlama saniyenin yalnızca 100 trilyonda biri kadar sürdü. Yine de bu küçücük zaman diliminde bile, bilim adamları büyük bir atılım gözlemlediler: Sıcak nokta, daha fazla hidrojen atomunu bir araya getirerek ve bir molekülün içinde içten yanmalı bir motor gibi enerji üretim sürecini sürdürerek kendi kendini sürdüren bir zincirleme reaksiyonu ateşleyebildi. Bu ateşleme noktasına ulaşmak, füzyon gücüne giden yol haritasında önemli bir kilometre taşıdır.
Günümüzde nükleer santraller, enerji yaratmak için atomları parçalama süreci olan nükleer fisyonun tepkimesiyle çalışır. Füzyon ise tam tersidir: Güneşin yaptığı gibi hidrojen atomlarını helyuma dönüştürür, bu süreçte enerji yığınlarını serbest bırakır. Füzyon teorik olarak fisyon reaktörlerine kıyasla daha az güvenlik ve daha az atık endişesiyle sınırsız bir temiz enerji kaynağı sağlayacaktır.
Onlarca yıldır onlarca tesis farklı yöntemlerle denemeler yapıyor. Buradaki zorluk sadece füzyonu sağlamak değil, reaksiyonu oluşturmak için sonuçta üretilenden daha fazla enerji gerektirmeyen bir şekilde yapmaktır.
Bu deneyde, giren enerjiye karşı çıkan enerji hala net negatifti, ancak deney, bilimi başabaş eşiğine getirmesi açısından önemlidir.
Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı, nihai bir analizin hala hakem heyeti tarafından gözden geçirilmesi gerektiğini bildirse de ilk veriler, sonuçların bu yılın başlarında yapılan deneylerin enerji çıktısının sekiz katını ve 2018’de görülenin 25 katı olduğunu gösteriyor.
Proje fizikçisi Jayson Luc Peterson “Referans olarak bu, 10 yıl önce projeye katıldığımda elde ettiğimizden yaklaşık 1000 kat daha fazla enerji çıktısı” dedi.
İlginç bir şekilde, Ulusal Ateşleme Tesisi öncelikle füzyon enerjisi gelişimi için bir araç olarak değil, nükleer silah araştırmaları için tasarlanmıştı.
Imperial College London’daki Ataletsel Füzyon Araştırmaları Merkezi’nin Direktörü Jeremy Chittenden, sonucun temiz güç yaratmaya odaklanan diğer çabaları teşvik etmesi gerektiğini söylüyor. “Artık ateşlemeye ulaşmanın mümkün olduğunu kanıtladık, aynı koşulları daha basit, daha sağlam ve her şeyden önce daha ucuz bir yöntemle gerçekleştirmeye çalışmak için dünya çapında füzyon enerjisi üretimi üzerinde çalışan diğer laboratuvarlara ve yeni şirketlere ilham verdik.” Cnet
